‘Ik dacht het is beter om gewoon in je flat te sterven’

28 juli, 2022

Van onze redactie

HEINKENSZAND – Op vakantiepark Hof van Zeeland zijn twaalf huisjes beschikbaar gesteld voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Er zijn er nu zo’n vijftig. Moeders met kinderen vooral. Yuliia Zhuravel is een van hen. Omdat ze als een van de weinigen ook Engels spreekt, heeft de gemeente Borsele haar gevraagd te helpen om zaken geregeld te krijgen voor haar landgenoten. En dat doet ze.

Yuliia komt uit de Oost-Oekraïense stad Dnipro. Bij sommige van ons wellicht nog bekend van de topgrafieles, als de stad met die onmogelijk lange naam: Dnjepropetrovsk. In 2016 veranderden de inwoners die Russische naam in het veel simpelere, Oekraïense Dnipro.

Vliegveld gebombardeerd

Maar dat kon niet voorkomen dat de Russen de stad dit jaar innamen. Voor Yuliia betekende het ’t einde van haar – zoals ze zelf zegt – ‘normale leven’ in Dnipro. De stad waar ze naar de universiteit ging, waar ze trouwde, waar ze haar twee kinderen kreeg (nu twee en vijf jaar oud) en waar ze als consultant een IT-bedrijf opzette. Op het moment dat ze aan een groot project zou gaan beginnen, bereikte de oorlog de stadsgrens. “We hoorden plotseling een enorm lawaai”, blikt ze terug. “Toen bleek het vliegveld gebombardeerd te zijn. Dat lag zes kilometer verderop. Op één dag was ik veel kwijt. Klanten, het bedrijf, geld en een groot project dat werd afgeblazen. Alles hield op.”

Via Polen en Duitsland naar Borssele

Maar iedereen uit haar gezin leefde tenminste nog. Yuliia besluit na enige tijd dat ze maar beter kan vertrekken. Zonder haar man helaas, maar met de kinderen. Met nauwelijks enige spullen verlaten ze de stad. Het is een lange reis naar de Poolse grens. Van daar gaan ze met de bus naar Dresden en krijgen ze uiteindelijk een lift naar Nederland. Yuliia en haar kinderen komen bij een gezin in Borssele terecht. “We hadden geen geld, we hadden nauwelijks kleren en die mensen hebben ons geholpen. Ze hielpen ook met de documenten. Een prachtige familie!”

Naar de dokter en naar school

Al snel komt Yuliia in contact met mensen van de gemeente Borsele. Als blijkt dat ze als een van de weinige Oekraïense vluchtelingen ook Engels spreekt, vragen ze haar te helpen in de contacten met haar landgenoten. Dat wil ze graag doen. “Ik help met de documenten, met een bankrekening, ik leg uit hoe het medische systeem werkt, hoe en waar ze naar een dokter kunnen. Ondertussen moesten onze kinderen ook nog naar school. Dus ik had contacten met het onderwijs en regelde het vervoer. Bij vrijwilligersorganisaties haalde ik kleding op en zorgde dat die hier bij de mensen terecht kwam.”

Strategische ligging

Wie het oor te luisteren legt binnen de groep van Oekraïense vluchtelingen, hoort verhalen soortgelijk aan die van Yuliia. Zo is er Yurii Rossyinskyi die met zijn vriendin Yuliia Khyrianova naar hier is gekomen. Ze wonen nu een week in Heinkenszand en komen uit Cherson. Dat is een stad in het zuiden van Oekraïne, die de Russen koste wat ’t kost wilden bezetten vanwege de strategische ligging. “Niemand begreep het die eerste dagen dat de oorlog was uitgebroken”, zegt Yurii. “Er werd geschoten, er waren bombardementen. We zaten onder de grond. Nee, niet in een kelder maar letterlijk onder de grond. In die ruimte waar de leidingen lopen. Na vijf uur dacht ik: ‘Het is beter om gewoon in je flat te sterven’.”

Driehonderd maaltijden per dag

Yurii en Yuliia werkten voor de oorlog beide in een restaurant. Hij als ober, zij als boekhouder. Zodra de oorlog Cherson bereikt, wordt het etablissement (met financiële steun uit vooral de Verenigde Staten) een plek waar maaltijden worden bereid voor de bevolking. “De eerste twee maanden ruim driehonderd per dag”, zegt Yurii. Het stel blijft nog vijf maanden in Cherson. Maar het gevaar ligt er dagelijks op de loer en de spanning is er om te snijden. “Een vriend van mij had een hamburgerrestaurant. Zo’n dertig Russische soldaten kwamen op een dag binnen. Ze sloten het restaurant en maakten een film waarin ze vertelden dat hij wapens en granaten verborg. Totale onzin!”

Uiteindelijk besluiten ze de stad te ontvluchten. Via Georgië en Turkije komen ze in Rotterdam en vervolgens in Heinkenszand terecht. Ze zijn blij dat ze hier zijn. De restauranteigenaar voor wie ze werkten, zit vlakbij. Yurii hoopt dat zolang ze hier verblijven Yuliia en hij misschien iets in de horeca kunnen gaan doen. “Het is goed hier. Er zijn geen bommen, maar wel vliegtuigen”, zegt hij, doelend op de toestellen van Vliegveld Midden-Zeeland. “Dat geluid, we schrikken ervan. Maar na een tijdje zal het wel wennen.”

Koud en bang

Yana Shcherban verblijft met haar twee kinderen ook in een huisje op Hof van Zeeland. Ze komt uit de buurt van Zaporizja, een grote stad in het zuidoosten van Oekraïne. Een stad met de twijfelachtige eer over een kerncentrale te beschikken die als eerste ooit door een leger werd aangevallen. Dat gebeurde in de nacht van 3 op 4 maart dit jaar. Yana is accountant. Maar toen de oorlog uitbrak was het gedaan met het werk. Ook zij zat onder de grond met haar kinderen. Het was koud en ze waren bang. Ze hoorden de vliegtuigen, de bombardementen. Uiteindelijk slaagde Yana erin om samen met haar kinderen het land te verlaten. Maar haar man is nog in Oekraïne. Soms hebben ze contact.

Telefonisch contact met papa

En ondertussen is onzekerheid troef. Niemand durft te voorspellen wanneer de oorlog voorbij is. Voor de Oekraïense vluchtelingen hier is het zaak bezig te blijven, zegt Yuliia Zhuravel. Een belangrijke voorwaarde vindt ze om geestelijk gezond te blijven. Anders ga je maar zitten malen. De oorlog heeft er stevig ingehakt en doet dat nog steeds. Iedere dag. Al was het maar omdat echtgenoten/papa’s nog steeds in Oekraïne verblijven. Yuliia en haar man kunnen nog dagelijks telefonisch contact met elkaar hebben. Maar toch… “Ik dacht dat ik hier twee maanden zou zijn, het zijn er nu al vier. Ik weet niet wat morgen brengt, maar ik hoop dat we elkaar weer zien.”

Foto boven: van links naar rechts Yuliia Zhuravel, Yana Shcherban, Yurii Rossyinskyi en Yuliia Khyrianova (© Streekomroep De Bevelanden)