HEINKENSZAND - Woensdagavond 14 december organiseerde het ZAJK (Zeeuws Agrarisch Jongeren Kontakt) in de Stenge in Heinkenszand een bijeenkomst voor jonge (aankomende) boeren in Zeeland. In deze zaal geen verhitte discussie over stikstof maar wel een beladen gesprek over een onzekere toekomst.

door: Keetie Saman

To boer or not to boer, that’s the question

Veel van de aanwezigen staan voor de keuze om het familiebedrijf over te nemen of om te kiezen voor een andere toekomst. Die keuze wordt steeds moeilijker. Bij een overname is er steeds meer geld nodig voor de grond en in de meeste gevallen een kostbaar machinepark. De banken zijn momenteel niet meer zo toeschietelijk bij het financieren van boerenbedrijven. “Toch is er nog veel mogelijk, “ zegt John Oostvogels van de Rabobank. “Laat je niet uit het veld slaan,” is zijn boodschap. Maar banken en andere financiers kijken wel met argusogen naar de overheid die maar geen duidelijkheid kan verschaffen over de te nemen maatregelen rondom stikstof. En dat is niet het enige dat de toekomst van de boeren onzeker maakt.

Zeeuwse grond

De Zeeuwse boeren krijgen de komende jaren te maken met een steeds verder gaande verzilting. Niet alle gewassen zijn daar tegen bestand. Daarbij komt dat de regels voor bemesten en bestrijdingsmiddelen steeds strenger worden wat betekent dat de gewassen het steeds moeilijker krijgen in de Zeeuwse grond. En dan nog het tekort aan water. Zoet water welteverstaan. En niet te vergeten: het tekort aan personeel; de problemen lijken legio.

Vandaar ook het thema van de bijeenkomst deze avond: ‘jonge boeren met lef’, want dat zul je moeten hebben om in deze tijd nog het diepe in te springen en een boerenbedrijf over te nemen. Lef en creativiteit, zo beaamt ook Rob Luysterburg, de ondernemende boer van akker- en tuinbouwbedrijf Luysterburg uit West- Brabant, die de jonge boeren komt inspireren. “Spreid je risico door verschillende gewassen te kweken, kijk goed naar de afzetmarkt en geef de moed niet op als je een keer je neus stoot.”

Samenwerking

Positieve geluiden zijn er gelukkig ook. De Zeeuwse boeren en de Zeeuwse politiek werken al jaren productief samen. “Er zijn echt grote stappen gezet,” zegt gedeputeerde Jo-Annes de Bat. Het zoetwaterprobleem staat hoog op de agenda en er lopen inmiddels verschillende projecten om oplossingen te vinden. Ook voor de unieke positie van de akkerbouwers in Zeeland is meer aandacht. De verzilting is een probleem dat vrijwel alleen in Zeeland voorkomt en dat geldt ook voor een mogelijk mesttekort in de toekomst. Zeeland heeft veel meer akkerbouwers dan veehouders en dat is bijna nergens anders in Nederland het geval. Als de mest straks niet of nauwelijks meer vervoerd mag worden dan zit Zeeland straks zonder. Ook daarvoor worden oplossingen gezocht. “We zitten niet stil,” beaamt Roy Meijer, voorzitter van het NAJK (Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt), “maar de lobby vanuit de boeren moet sterker. We moeten weer naar een gezamenlijke visie voor wat we als land willen met onze boeren en onze grond.”

Hoop voor de toekomst?

“Blijven ademhalen,” klinkt het vaak in de zaal, en dat is wat de meeste nuchtere Zeeuwse boeren kunnen als geen ander. “In de media lijkt het wel alsof iedereen tegen ons is,” zegt een van de aanwezigen, maar gelukkig ervaart bijna niemand dat in de eigen omgeving ook echt zo. Deze avond geeft blijk van een grote veerkracht van de jonge boeren. Zolang de communicatie tussen de boeren en alle andere betrokkenen zo positief blijft als die nu is in Zeeland, mag er zeker hoop zijn voor een mooie toekomst.