BORSSELE – Zodra molenaar Pieter Hazelager (75) besluit te stoppen met zijn werk op korenmolen De Hoop en Verwachting in Borssele, staan er twee molenaars klaar om hem op te volgen. De oudste is 28, de jongste elf. En da’s best bijzonder. Want zo veel jonge aanwas is er niet op de Nederlandse molens. “Nieuwe molenaars zitten vaak al tegen hun pensioen aan. Veel jeugd is er niet.”

door: Peter van den Assem

Niet dat Pieter Hazelager al wil stoppen met zijn werk als vrijwillige molenaar, integendeel. Hij is nog fit en energiek. Volgend jaar houdt hij De Hoop en Verwachting een kwart eeuw draaiende. “In 1997 was hier nog een andere vrijwillige molenaar. Hij heeft mij het vak geleerd. Maar die man kwam in 2005 plotseling te overlijden. De gemeente heeft mij toen gevraagd om het over te nemen. Als zo’n molen te lang stil blijft staan, raakt-ie in verval.”

Leergierig

Twaalf jaar werkte Hazelager in z’n eentje op de molen. Tot in 2017 Arjen Burger uit Borssele aangaf het vak te willen leren. In juni van dit jaar haalde hij het diploma. Jaren terug had zich ook al een molenaar in spe gemeld, de toen vierjarige Jelmer Kot uit Borssele. In de jaren die volgden zou hij nog geregeld met zijn vader de molen bezoeken. “Begin dit jaar kreeg ik een brief van hem”, zegt Hazelager. “Hij zou snel elf worden en wilde graag op de molen komen. Jelmer is leergierig en handig. Hij kent de details en maakt perfecte tekeningen van de onderdelen. We hebben hier nu dus drie generaties, ik zelf als senior, Arjen is 28 en de jongste is elf. Ja, dat is wel bijzonder.”

Diefstal

Een wand van de molen hangt vol met foto’s, krantenknipsels en tekeningen. Aan elk plaatje kleeft een verhaal. Hazelager wijst op een foto met twee koperen gewichten, zogenoemde ‘lichtgewichten’, die gebruikt worden in het systeem om de stenen van deze molen te lichten. De een is van 1836, de andere van 1871. “Deze zijn uniek in Nederland en ze zijn een jaar of vijftig zoek geweest. In het boek uit 1951 over molens in Zeeland zijn ze gedetailleerd beschreven. Maar daarna heeft niemand die gewichten nog gezien.”

Waren ze gestolen? Het had er alle schijn van, maar niemand wist het zeker. De lichtgewichten werden in ieder geval als verloren beschouwd. Tot begin deze eeuw een man uit Limburg belde. Hazelager: “Hij had de gewichten op een beurs in Utrecht gekocht. Via via was hij erachter gekomen dat ze ooit op deze molen thuishoorden.”

Nazaten

De gemeente Borsele kocht de gewichten terug. Sindsdien zijn ze weer daar waar ze thuishoren, in molen De Hoop en Verwachting in Borssele. Achteraf bleken ze helemaal niet gestolen te zijn. “Eens per jaar krijg ik de nazaten van de laatste beroepsmolenaar hier op visite. Een van de zoons vertelde mij dat zijn vader de gewichten aan de schrijver van dat boek uit 1951 heeft geschonken. Tot groot ongenoegen van zijn moeder overigens. Het heeft aan de keukentafel blijkbaar de nodige discussie opgeleverd.”

Razzia

We kijken naar een ander plaatje, waarop verschillende standen van de wieken zijn afgebeeld. Als een molen niet draait, kan met de wieken iets worden uitgedrukt. Hangt de onderste wiek bijvoorbeeld net voor het laagste punt (de wiek is ‘komend’), dan staat de molen in de vreugdestand, om geboortes of huwelijken aan te geven. Hangt de onderste wiek net voorbij het laagste punt, dan staat de molen in de rouwstand. Althans, in Zeeland. In Noord-Brabant en delen van Limburg is het precies andersom. Maar stilstaande wieken drukten door de eeuwen heen wel meer zaken uit. Hazelager: “In de Tweede Wereldoorlog spraken molenaars onderling bepaalde standen af om bijvoorbeeld aan te geven: er is razzia in Borssele. Zo seinden ze dat naar elkaar door.”

Korenmolen De Hoop en Verwachting draait iedere zaterdagmiddag en is dan ook te bezoeken. En met twee generaties nieuwe molenaars blijft dat voorlopig gewaarborgd. Pieter Hazelager: “Mocht mij morgen iets overkomen, dan kan de molen blijven draaien en wordt er goed voor gezorgd. Dat geeft wel een fijn gevoel.”