YERSEKE - Het elektriciteitsnet zit op slot en veel bedrijven die hun grootverbruikersaansluiting willen uitbreiden, lopen tegen de limiet aan. Dit geldt ook voor de negen ondernemers in en rond de Olzendepolder die actief zijn in de schaal- en schelpdiersector. Onderzoeker Craig Savy van onderzoeksbureau Zebra brengt hun energiekansen in kaart. “Netwerkproblemen die lokaal ontstaan, moet je ook lokaal zien aan te pakken”, zegt hij.

Volgens Savy zitten veel ondernemers die willen verduurzamen, vast in een vicieuze cirkel: “Als je wilt uitbreiden in je productie-installatie, heb je meer energie nodig. Meer energie betekent een grotere aansluiting of meer vermogen. Maar door netcongestie is dat op dit moment gewoon niet beschikbaar.” Die netcongestie draait om één ding: het elektriciteitsnetwerk kan de toenemende vraag én het toenemende aanbod van stroom nog niet aan.

VERMOGEN VRIJSPELEN

Savy onderzoekt nu waar de knelpunten zitten en op welke manier de ondernemers die kunnen oplossen. “Oplossen betekent hoe er extra energievermogen vrijgespeeld kan worden, vooral door samenwerking tussen bedrijven.” De schaal- en schelpdiersector in Yerseke verbruikt momenteel al veel energie, en dit zal toenemen naarmate vrachtwagens geëlektrificeerd moeten worden. Nu rijden ze nog op diesel of benzine, maar dat zal veranderen vanwege emissievrije zones overal in Europa. “Transporteurs moeten hier ook rekening mee houden”, aldus Savy.

KOELING

Maar het gaat niet alléén om de elektrificatie van vrachtwagens, benadrukt de onderzoeker. “Deze sector is heel erg afhankelijk van koeling. Als je je capaciteit uitbreidt, heb je meer koelcapaciteit nodig. Dus die twee dingen, elektrificatie van je wagenpark en vergroting van je koelcapaciteit, leiden tot een vermogensvraag. En die grote vermogensvraag kan op dit moment gewoon niet opgelost worden door de netbeheerders, dus er is werk aan de winkel.”

RAPPORT TENNET

Recent is er een rapport van TenneT uitgekomen over de netcongestie en de druk op het net. Het blijkt dat in Zeeuws-Vlaanderen de nood erg hoog is, terwijl het in Tholen, Noord-Beveland en overig Beveland minder serieus is dan gedacht. Betekent dit dat de situatie hier wat meevalt? “Het zal voor een aantal partijen meevallen”, zegt Savy. “De partijen die geluk hebben en al op de wachtlijst staan en vermogen vrij krijgen, hebben mazzel. Maar voor de bedrijven die niet op de wachtlijst staan of geen extra capaciteit krijgen, blijft de situatie hetzelfde: er is geen vermogen beschikbaar. De vermogensvraag zal in de toekomst alleen maar toenemen, en het duurt nog even voordat het net weer op sterkte is, zelfs met de 380 kV-verbindingen die nu worden aangelegd en de nieuwe stations. Dit duurt zeker tot 2027, 2028, en mogelijk zelfs tot 2030.”

OP TWEE NIVEAUS

Savy benadrukt dat 2027, als streefjaar voor versterking van het Zeeuwse stroomnet, zelfs een optimistische inschatting is. “We moeten in Zeeland eerder rekening houden met 2030, met een aanpak op twee niveaus: een centraal niveau, waar we de elektrische infrastructuur vergroten; en een decentraal niveau, waar we lokale problemen lokaal oplossen. Dat is waar ons onderzoek over gaat: hoe kunnen we op centraal en lokaal niveau met de ondernemers dit probleem samen oplossen?”

KICK-OFF

Voor het project in de Olzendepolder is Zebra benaderd vanuit de gemeente Reimerswaal, waar de raad onlangs een visie heeft vastgesteld over duurzame energie voor de komende jaren.  “Een week geleden hebben we de kick-off gehad, met een mooie toespraak van de burgemeester. We hebben kennis gemaakt met de ondernemers en afspraken gemaakt over wat we van elkaar kunnen verwachten. Rond september verwachten we ons onderzoek af te ronden.”

OPTIMALISATIE

Het maken van bedrijfsprofielen, waar de energiebehoefte of energietransporten op worden weergegeven, is een belangrijk onderdeel van het onderzoek. “We kijken naar de profielen die we nodig hebben: hoeveel energie een bedrijf afneemt en hoeveel het terugvoert op het net. Zo kunnen we zien wat het vermogen is op verschillende tijdstippen. Hiermee kunnen we veel doen, en vervolgens kunnen we inzoomen op de optimalisatiekansen, zoals bij specifieke apparaten en processen.”

OVERSCHOT

Een ander belangrijk aspect is het balanceren van de vraag en levering van energie. “Bedrijven met zonnepanelen op hun dak hebben vaak een surplus. Dit overschot kan door andere bedrijven worden afgenomen. Zo kunnen we balanceren en een deel van het probleem oplossen door te kijken naar wie overschotten heeft en wie extra vermogen nodig heeft.”

E-HUB

Een recente ontwikkeling is de opening van een energiehub, oftewel e-hub, in Tholen bij de Slabbekoornpolder voor 31 ondernemers. Gezamenlijke opslag en regulering van energieverbruik kan ook een uitkomst zijn voor Yerseke. “Ja, absoluut”, bevestigt Savy. “Dit is een voorbeeld van hoe je een lokaal energiesysteem balanceert. We starten breed, zonder van tevoren een oplossing te hebben, en kijken naar wat speelt. Dan komen we met scenario's die technisch haalbaar, betaalbaar en juridisch passend zijn.”

Zebra is ook actief voor andere Zeeuwse bedrijfslocaties, zoals in Poortvliet. Op twee locaties daar wordt nu onderling energie uitgewisseld. En er zijn plannen om dit verder uit te breiden en een laadplein op te zetten. Dit soort initiatieven kunnen zich uitbreiden tot wel tien of meer ondernemers.

SLIMME SAMENWERKING

En wat is de toekomst voor de Bevelanden? Een verdere uitbreiding van het hoogspanningsnet met nóg meer masten en hoogspanningsstations in het landschap? Of juist een groei van plaatselijke e-hubs? Savy: “Ik zie een combinatie van centrale uitbreiding van de infrastructuur en decentrale oplossingen. Slim lokaal gebruik van beschikbare ruimte en samenwerking tussen ondernemers zijn cruciaal. De toekomst is voorbereid met slimme, samenwerkende ondernemers.”