Verslaggever vindt obligatie uit 1820 én incasseert rente

GOES / MIDDELBURG - Twee eeuwen geleden was het nog heel gewoon: gemeenten en andere overheden gaven eeuwigdurende obligaties uit, waardepapieren waarop de kopers tot in lengte van dagen een vaste rente kregen uitgekeerd. De meeste van deze effecten zijn inmiddels verloren gegaan. Zo ook bij de gemeente Middelburg. Toch wist deze verslaggever van Streekomroep De Bevelanden een exemplaar uit 1820 te bemachtigen. Op het stadskantoor is deze week de rente uitgekeerd.

Het lijkt een verhaal uit een jongensboek. Het Zeeuws Veilinghuis verkocht via dependance Korendijk begin dit jaar enkele oude waardepapieren. Die zijn vooral voor verzamelaars interessant. Daaronder ook een obligatie, uitgegeven op 11 juli 1820.

In sierlijk schrift staat in oude spelling: "Het Stedelijk bestuur van Middelburg erkent bij deze, dat houder van deze Obligatie is geregtigd, tot een onopzegbaar Kapitaal der Stedelijk gevestigde schuld van dezelve Stad, ter somma van Twee Honderd Guldens." De houder van het waardepapier ontvangt een "jaarlijksche Intrest van drie procent", uit te keren "ten Kantore van den Heer Stedelijke Ontvanger."

Het papier draagt de handtekeningen van toenmalig raadslid en oud-burgemeester Jacob Hendrik Schorer en van raadslid Johannes Becius. Een mooi, historisch document, zo vindt deze verslaggever. We bieden daarom mee. De veilingtermijn sluit en ons bod blijkt het hoogste. Voor vijftig euro, exclusief veilingkosten, wisselt het document van eigenaar.

Rekenmachine

Onopzegbaar is de obligatie, dit betekent dat ook vandaag de dag nog steeds rente wordt uitgekeerd. Dan komt de rekenmachine eraan te pas. Tweehonderd gulden is omgerekend 90,76 euro. Drie procent rente sinds 1820... een totaalbedrag van 552,20 euro. Maar op het Middelburgse stadskantoor wordt de verwachting enigszins bijgesteld. Want, zo blijkt, tot 2002 is jaarlijks netjes de rente aan de toenmalige eigenaars uitgekeerd.

Op de achterkant van het document staat inderdaad een reeks jaartallen met krabbels, de paraaf van de belastingambtenaar die de rente uitkeert. Dat is Wim Tabak, nog steeds in dienst bij de gemeente Middelburg.

Tabak kan zich dit document niet meer herinneren. Wel kan hij vertellen dat de documenten vrij zeldzaam zijn tegenwoordig. "Jaarlijks kwamen er één, hooguit twee mensen met zo'n papier langs", zegt hij. "En er gingen jaren voorbij dat er helemaal niemand kwam." Meestal zijn het mensen van buiten de stad, die het innen van de rente combineren met een bezoek aan het stadskantoor. Zo kwam er begin dit jaar iemand uit Zwitserland langs met een stapeltje oude waardepapieren, vertelt hij.

Renteverlaging

Al met al heeft Han als houder van de obligatie uit 1820 nog rente over 21 jaar tegoed, sinds 2002. Geen drie procent, zegt wethouder Rutger Schonis, want al in 1898 heeft de gemeenteraad besloten de jaarrente te verlagen tot een half procent. Daarmee heeft de huidige bezitter van het document geen 552,20 euro tegoed, maar slechts 9,08 euro - amper een tientje.

Schonis keert het bedrag contant uit en plaatst vervolgens zijn paraaf op de achterzijde van het document. "Bijzonder, om samen met een illustere burgemeester als Schorer dit papier te kunnen ondertekenen", zegt hij lachend. Ook al is er wél een tijdsverschil van twee eeuwen.

De lening kom niet meer voor in de jaarstukken van de gemeente Middelburg. "Met het bombardement van 1940 is ons gehele archief verloren gegaan en we hebben geen documentatie meer van oude leningen zoals deze", legt wethouder Schonis uit. Pas als houders van een certificaat zich melden, wordt duidelijk wat er allemaal nog 'in de markt' is.

Bijna zelf gekocht

Schonis vindt het jammer dat de gemeente zelf geen oude obligaties zoals deze meer bezit. Bijna was hijzelf de gelukkige eigenaar geweest. "Ik zag dat 'ie werd geveild maar was nét te laat, ik werd overboden", geeft hij toe.

Obligaties om onderhoud te betalen

De leningen van de gemeente Middelburg zijn destijds uitgegeven om het onderhoud van de stad te betalen. "Rond die tijd waren veel gebouwen vervallen en slecht onderhouden. Er was geld nodig om het achterstallig onderhoud aan te pakken", vertelt Schonis.

Tegenwoordig zou Middelburg dat op een andere manier financieren. "We geven geen obligaties meer uit, lenen gaat uitsluitend via de Bank Nederlandse Gemeenten." Financiële experimenten hebben in de moderne tijd ook hun schaduwzijde laten zien, zoals de leningen van Icesave uit IJsland, die tijdens de bankencrisis ineens waardeloos bleken. "Gelukkig is Middelburg daarbij niet het schip ingegaan, maar andere Zeeuwse gemeenten wel. Die hebben duur leergeld betaald."